Στρες: Η σύγχρονη νόσος προ των πυλών

"Το στρες μπορεί να αποτελεί για κάποιο άτομο την τροφή του και για κάποιο άλλο το δηλητήριό του, το πιπέρι της ζωής ή το φιλί του θανάτου".

Hans Seyle

Τι είναι στρες;

                                       

Η συχνή αναφορά στην εποχή μας της έννοιας του στρες αποκαλύπτει την μέγιστη επίδραση που αυτή ασκεί την σύγχρονη εποχή που διανύουμε. Σήμερα έχει γίνει γνωστό, πως το 50% των προβλημάτων σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με το στρες. Το στρες θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα πρόβλημα πολυδιάστατο και αυτό γιατί έχει αρνητικές επιδράσεις όχι μόνο στη φυσιολογία ενός οργανισμού δημιουργώντας προβλήματα οργανικού τύπου, αλλά και στην ψυχολογία και κοινωνικότητα ενός ατόμου, κάτι που αποκαλύπτει πόσο μεγάλες και ευρείες μπορεί να είναι οι συνέπειες της νόσου. Το στρες επιδρά στη λειτουργία βασικων συστημάτων όπως: 

• Το ενδοκρινικό
• Το κεντρικό νευρικό σύστημα
• Το ανοσοποιητικό

επιφέροντας σημαντικές αλλαγές οι οποίες επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα την εμφάνιση των κυριότερων ασθενειών και διαταραχών.

Το άτομο λοιπόν, όταν αισθάνεται ότι αδυνατεί να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του περιβάλλοντός του, βασιζόμενο στις προσωπικές του ικανότητες και δεξιότητες, τότε βιώνει το λεγόμενο στρες. Η λέξη  στρες λοιπόν είναι μέρος του καθημερινού λεξιλογίου των περισσοτέρων ατόμων. Η αυξημένη αναφορά στο στρες ακολουθεί αντίστοιχα αυξημένη προσπάθεια κατανόησης του σύγχρονου νοσολογικού φάσματος. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το στρες συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα «επιδημικά φαινόμενα».

                                                            Επίδραση της νόσου

Το στρες, επιδρά κυρίως έμμεσα στην υγεία του ατόμου. Αυτό, πραγματοποείται μέσα από την ενθάρρυνση υιοθέτησης ανθυγιεινών συμπεριφορών υγείας & συνηθειών λόγω της ανεπιτυχούς διαχείρισής του, με μέσα όπως:

1.   Κάπνισμα
2.  Λανθασμένες διατροφικές επιλογές
3.  Υπέρμετρη κατανάλωση οινοπνεύματος
4.  Χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών
5.  Έλλειψη σωματικής άσκησης
6. . Διαταραχές του ύπνου

Στρεσογόνοι παράγοντες/Επίδραση

Οι στρεσογόνοι παράγοντες καθώς και οι μηχανισμοί ανταπόκρισης οι οποίοι δραστηριοποιούνται από την επίδρασή τους, μπορούν τελικά να οδηγήσουν στην εμφάνιση τριών ειδών αποτελεσμάτων για τον οργανισμό. 

1. Στην πρώτη περίπτωση ο οργανισμός ανταποκρίνεται ιδανικά και μπορεί να επανέλθει στη συνθήκη της υγιούς ομοιόστασης, δηλαδή στην εύσταση (eustasis). 

2. Στην δεύτερη περίπτωση, η ανταπόκριση προσαρμογής είναι ανεπαρκής, και ο οργανισμός αν και καταφέρνει να επιβιώσει, εντούτοις φτάνει στην κακόσταση (cacostasis).

3. Στην τελευταία περίπτωση, το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής μπορεί να είναι μία ιδανική προσαρμογή, η οποία όχι μόνο επαναφέρει τον οργανισμό στα επίπεδα της υγιούς ομοιόστασης, αλλά επιπροσθέτως, υπάρχουν νέες ωφέλειες για τον οργανισμό, και δημιουργία βελτιωμένης ομοιόστασης, την υπέρ-ομοιόσταση (hyperstasis). 

Κατηγοριοποιήσεις του Στρες

Με βάση την επίδραση του, το στρες διακρίνεται σε :

•   Εξαντλητικό στρες (distress or stress)

•   Αποδοτικό στρες (eustress)

•   Ουδέτερο στρες (neutral stress) --> δεν έχει κάποια θετική ή αρνητική επίδραση.  

Με βάση την πηγή προέλευσης του, διακρίνεται σε: 

•   Σωματικό στρες

•   Περιβαλλοντικό στρες

•   Ψυχολογικό στρες

Με βάση τη χρονική διάρκεια και την ένταση της επίδρασης του, διακρίνεται σε:

•   Χρόνιο στρες

•   Οξύ στρες

Η αποτελεσματική διαχείριση του στρες αποτελεί βασικό παράγοντα πρόληψης και κύριο τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για τον λόγο αυτό αποτελεί μέρος των κυριότερων στρατηγικών για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη, όπως αποτυπώνεται σε επίσημα κείμενα όπως του ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. 

Συμπερασματικά :

1. Το στρες συνδέεται άμεσα η έμμεσα με τις κυριότερες ασθένειες και διαταραχές που συνθέτουν το σύγχρονο νοσολογικό φάσμα. 
2. Ο βαθμός ανταπόκρισης στο στρες εξαρτάται από το άτομο και τους διαθέσιμους πόρους και ικανότητές. 
3. Η διαχείριση του στρες αποτελεί βασική στρατηγική για την προαγωγή της υγείας. 
4. Τα συστήματα Υγείας θα πρέπει να προσανατολιστούν στην πρόληψη και όχι στην διαχείριση της ασθένειας.

Κλείνοντας...

Είναι στο χέρι του κάθε ατόμου ξεχωριστά, να προστατεύσει τον εαυτό του από τη νόσο που ονομάζεται "στρες" και να αποφύγει τις ανεπιθύμητες συνέπειες που αυτή μπορεί να επιφέρει στον οργανισμό του. Ακόμη κι αν προσβληθεί από την ασθένεια, θα πρέπει να υιοθετήσει τέτοιες τεχνικές διαχείρισης, που να επιτρέπουν την αποτελεσματική και δια παντός απελευθέρωσή του από τις παρενέργειές της και όχι μεθόδους που το ενισχύουν και που πλήττουν ακόμα περισσότερο τον ήδη "κλονισμένο" οργανισμό του.